|
|
|||||
|
|||||
|
|||||
| ZANIMLJIVOSTI |
Upoznajte Srbiju Hidroelektrana Vučje - Lepotica juga Srbije Za Zvrk iz Leskovca piše: Danilo Kocić
|
Ovo nije obična priča, ni obična slika o hidroelektrani "Vučje" koja je lane navršila 105. godinu postojanja. Kad se napuni čitav vek trajanja - a ovde treba pridodati još pet godina - to mora biti razlog za promišljanje o dugom trajanje, koje je nemilice ispisivalo nove, zanimljive stranice istorije. Hidroelektrana ,,Vučje’’ na reci Vučjanki je druga po dugovečnosti u Srbiji - prva je ona kod Užica, na Đetinji, koja je izgrađena dve godine ranije. Po nečemu je ova u blizini Leskovca, kažu hroničari, ipak prva: i danas radi i proizvodi električnu energiju, kao što se to dešavalo tokom celog veka, ne računajući kraj Drugog svetskog rata, jer su postrojenja utihnula zbog diverzije! Ova lepotica juga Srbije nalazi se u živopisnom ambijentu reke Vučjanke, istinskom dragulju leskovačkog kraja. Iskorišćen je tek manji deo velikog vodnog potencijala, a hidroelektrana, kao da je odslikana na najlepšoj razgledici za zaljubljene, svojom se arhitekturom, uklopila u okolinu i postala je centralno mesto oko kojeg pulisira život i neponovljiva slika mladosti i lepote. Hodroelektrana ,,Vučje’’ nalazi se na završnoj panorami kraja koji je prebogat spomenicima kulture. Na samom izlasku iz Leskovca, na putu do hidrocentrale, nalazi se Rudarska crkva sa konakom, izuzetno vredan kulturno-istorijski spomenik. Nešto dalje, u selu Strojkovcu, pažnju posetilaca privlači prvi muzej tekstilne industrije na Balkanu, a u samom Vučju je čuvena Teokarevićeva vila, nekada vlasništvo predratnog industrijalca, koja je posle Drugog svetskog rata nasilnog oduzeta, sada je napuštena i podseća na poderanog siromaha koji je izgubio svoju adresu! Tu, na samom izlasku iz Vučja, mesta stvorenog za ljude sklone mirnom, porodičnom životu i dokolici, na reci Vučjanki, nalaze se stare vodenice u kojima se i danas, kao i decenijama unazad, na starinski način melje žito. Kao i na drugim rekama juga Srbije, vodenica je ovde bilo mnogo više, ali su izgubile trku i sada ćutanjem govore o svojoj prošlosti. Daleke 1901. godine čuveni profesor Đorđe Stanojević uočio je svu snagu vučjanske reke i te godine svoja naučna saznanja izneo na Fizičkom institutu Velike škole. Na osnovu njegovih studija, 1901. godine osnovano je Leskovačko električno društvo čiji je zadatak bio da obezbedi eksploataciju Vučjanke. Statut društva urađen je septembra 1901. godine i podnet na odobravanje Ministarstvu narodne privrede u Beogradu, koje ga je i odobrilo 31. oktobra 1901. godine. Naredne godine, Osnivački odbor je, posredstvom lokalnog lista "Dnevnik’’, pozvalo građanstvo na upis akcija Leskovačkog električnog društva čiji je osnovni kapital utvrđen na 200.000 dinara i podeljen na 2.000 akcija od 100 dinara, a uplate su vršene nedeljno, po jedan dinar od akcija. Uprava Leskovačkog električnog društva ubrzo je dala ponudu za osvetljavanje varoši opštine Leskovac. Za izučavanje u rukovanju hidrocentralom i uličnom mrežom, Upravni odbor je od dvanaest prijavljenih kandidata kao najbolje izabrao trojicu - Danila Pivarevića i Vojina Marinkovića iz Beograda i Hristodora Lazica iz Leskovca sa godišnjom platom od po 1.500 dinara. Prvi kilovati električne energije sa hidrocentrale Vučje potekli su 11. decembra 1903. godine po starom, odnosno 24. decembra po novom kalendaru, a taj datum nije slučajno odabran, jer je istoga dana 1877. godine Leskovac oslobođen od Turaka. |
|
|
